In dit artikel de wetenswaardigheden over George Johannes Bijvoet, geboren 1879 in Rotterdam, met name vanwege het feit dat hij een markant figuur is geweest als orgeldraaier in Amsterdam. Dank zij zijn beroep is een en ander bewaard gebleven.
Bijdragen voor dit artikel zijn ontvangen (met dank) in 2006 van Marco Hage en in 2007 van Annie Bijvoet, lid van onze vereniging en kleindochter van George Bijvoet.
George Johannes Bijvoet is volgens onze genealogische gegevens geboren in Rotterdam op 8 september 1879 als zoon van Johan Hendrik Bijvoet uit Alkmaar en Johanna Pieternella Koch uit 's Gravenhage.
Lange tijd wisten we niet tot welke familietak George behoorde. In de tweede wereldoorlog is een van de drie neven uit Overveen op bezoek geweest bij de familie in Amsterdam, maar kon geen verband ontdekken met de rest van de familie.
Ergens in 2004 kwamen langzamerhand wat meer gegevens boven water over George. In de Rotterdamse archieven werd de vader van George gevonden. Uit het feit dat zijn vader uit Alkmaar stamde, vloeide voort de koppeling met de Noord-Hollandse familietak met als stamvader Arien Bijvoet.
Een paar jaar jaar geleden maakten we kennis met Evert van Buuringen als achterkleinzoon van George Bijvoet. Daarna leerden we kennen de moeder van Evert, dus de kleindochter Annie Bijvoet van George. Beiden zijn thans (2007) lid van de Bijvoet & Byvoet Stichting. Annie heeft tijdens de 2e wereldoorlog al contact gehad met de drie neven uit Overveen, maar toen was er nog echt geen familieverband te vinden. Recent mochten we Annie Bijvoet interviewen. Dank zij haar fantastische geheugen hebben wij heel wat gegevens uit de eerste hand verkregen en kunnen verwerken in dit artikel.
|
BEKENDE AMSTERDAMMERS
Annie Bijvoet was als rasechte Amsterdamse uit de Jordaan in het bezit van het boekje BEKENDE NEDERLANDERS, geschreven door J.A. Groen en uitgegeven in 1976 door het Nieuws van de Dag. In dit boekje wordt ook George Bijvoet genoemd.
Het boekje 'Bekende Amsterdammers (periode 1900 - 1950)' van Groen jr., J.A. is niet meer in de boekhandel verkrijgbaar. Hieronder de bladzijde waarin ons familielid wordt beschreven.
GEORGE EERSTE ORGEL, EEN PIANOLA Annie was uiteraard in het bezit van het fameuze boek Glorieuze Orgeldagen, geschreven door F. Wiefering en uitgegeven in 1965 door Uitgeversmij. NV Utrecht. Op bladzijde 11 komen we voor de eerste keer een orgel tegen van George Bijvoet, een pionala. De schrijver stelt daarbij dat een pianola de klank heeft van een vals gestemde piano.
Annie Bijvoet heeft uit haar fotoalbum de volgende gezinsfoto opgediept van George Bijvoet en zijn gezin.
Boven: George met zijn echtgenote.
Klik op de foto voor een uitvergroting in een apart venster.
De Chocoladekast
Orgeldraaiers moeten in de winter toch ook leven! Het ophalen van geld wordt "mansen" genoemd. Door op de maat van de muziek het zogenaamde mansbakje (met geld erin) te bewegen als een tamboerijn werden de mensen uitgenodigd om geld te storten. In de winter konden de orgeldraaiers niet met het orgel de straat op, omdat het orgel dan teveel ontstemd was. Toch gingen de orgeldraaiers met het mansbakje langs de huizen om geld op te halen. Men vond het in die tijd heel normaal om, zonder dat het orgel speelde toch geld te geven. Orgeldraaiers moeten in de winter toch ook leven! Een dergelijke menselijke houding vindt men ook terug in het volgende verhaal in het boek Glorieuze Orgeldagen.
De Grote Vreese van de Vuist
Bij deze tekst merkt de kleindochter van George op dat rechts op de foto wel de zoon van George staat, maar dat deze niet ook George heet. Het is haar vader Jan Bijvoet.
De Jordaan in Amsterdam
Voor een complete plattegrond van de Jordaan klik hier.
Op de plattegrond bij de omcirkelde 10 isf onderstaande foto gemaakt van de Tuinstraat.
Bovenstaande plattegrond en foto van de Tuinstraat zijn ontleend aan de prachtige website: Via deze website kan een virtuele, informatieve tocht worden gemaakt door de Jordaan en de andere stadsdelen van de binnenstad van Amsterdam.
De spinazieketel Het draaiorgel van George is oorspronkelijk een door de Belgische orgelbouwer De Vreese omgebouwde Marenghi. Omstreeks 1920 werd het te Rotterdam op straat gebracht door de verhuurder Goudswaard. Het front was overwegend groen-geel, wat de bijnaam "De Kanariepiet" opleverde. In 1925 werd het orgel gekocht door de Amsterdammer George Bijvoet; in die stad werd het orgel "Spinazieketel" genoemd. In onderstaande foto is duidelijk de naam G.J. Bijvoet te lezen boven in de kap van het orgelfront.
In 1930 werd Möhlmann te Amsterdam eigenaar. Hij liet het door Carl Frei te Breda ombouwen op het systeem Frei 90 toets. In 1933 verscheen het weer op straat en dank zij een op het front geplaatst accordeon kreeg het orgel zijn nieuwe naam "De Harmonica". Van Marco Hage ontvingen we onderstaande foto uit 1930 van het orgel. Bovenstaand een foto van het orgel zoals deze was in de jaren '30, net na de verbouwing door Carl Frei. Het orgel was toen al verkocht door George Bijvoet. De naam Spinazieketel is vervangen door Harmonica omdat op het front een accordeon was geplaatst en om het onderscheid te maken met eenzelfde orgel dat in Rotterdam liep werd het ook wel de Amsterdamse Harmonica genoemd. Na de Tweede Wereldoorlog heeft het orgel vele jaren ongebruikt in de loods van Möhlmann gestaan. Uiteindelijk werd het orgel door Anton Pluer in Bussum aangekocht en volledig gereviseerd. Het oude front kwam te vervallen omdat het niet meer voor de nieuwe kast paste. In de jaren '70 nam men het namelijk niet zo nauw met het restaureren van orgels. Ze werden behoorlijk onder handen genomen en allerlei toevoegingen en "verbeteringen" werden toegepast. Zo kon het dus gebeuren dat een totaal nieuw front werd gemaakt. Het oude front wordt overigens op dit moment volledig hersteld en in de oude staat teruggebracht om voor een ander orgel geplaatst te worden. In november 1975 worden de Helderse orgelvrienden in het leven geroepen. De toenmalige orgelman pensioneerde en een aantal vrijwilligers werd door de gemeente benaderd om de vrijgekomen vergunning te benutten. Aanvankelijk met een orgel dat werd gehuurd van Henk Veeningen, een orgelbouwer uit De Wijk, maar sinds 1976 speelt de Harmonica in Den Helder en nog steeds tot groot genoegen van de orgelploeg. Deze ploeg heeft de laatste jaren verschillende wijzigingen ondergaan en bestaat nu nog uit 5 leden, waaronder ikzelf (Marco Hage). Wij exploiteren de Harmonica nog steeds ouderwets zoals het hoort op een originele houten driewielige wagen en met de hand gedraaid. Onderstaande foto is genomen in Den Helder zo'n 3 jaar geleden (2003).
Foto van het orgel in Den Helder uit 2003 - Voor een vergroting klik op de foto. Om het orgel te beluisteren klik hier
|
De Jordaan is de bekendste buurt in Amsterdam, omsloten door de grachten Singelgracht, Brouwergracht, Prinsengracht en een stukje Leidsegracht.George woonde in de Tuinstraat en kon waarschijnlijk het klokkenspel van de Westertoten horen.
