In 1581 werd het verboden om de katholieke godsdienst uit te oefenen. Schuilkerken werden in gebruik genomen en gedoogd. In het artikel "Hillegomse geschiedenissen" wordt het verhaal verteld van de schuilkerk in 1734, eigendom van Hendrik Bijvoet.
Het interessante artikel van geschiedschrijver Hulkenburg gaat over het verbod van 1581 om de katholieke godsdienst uit te oefenen. Beschreven wordt de schuilkerk aan de Beeklaan tussen Hillegom en De Zilk. Op dezelfde plek bevond zich het woonhuis van Hendrik Bijvoet (afstammeling van Dierick), getrouwd in 1724 met Barbara Cornelisdr. Akersloot.
Hillegomse Geschiedenissen van A.M. Hulkenburg is een uitgave uit 1985 van de Coöperatieve Rabobank B.A. te Hillegom in samenwerking met Repro-Holland B.V. te Alphen a/d Rijn. Het artikel Zalig Pasen vormde voor ons de onderlegger voor dit artikel
Voor het complete artikel klik hier.
Meer dan twee derde van de bollenstreek (tussen Haarlem en Leiden) was vroeger katholiek. Met het verbod om de katholieke godsdienst uit te oefenen werd dan ook aardig de hand gelicht. Het zal echter voor de Roomsen altijd wel een ergerlijke zaak zijn geweest om smeergeld voor de baljuw in de collecteschaal te moeten deponeren. Met dit smeergeld liet men de baljuw verklaren
dat hij geen storinge meer doen soude.
Een dergelijke 'storinge' (inval) heeft waarschijnlijk in de kapel bij de kalkovens plaats gehad.
De kalkovens bevonden zich ten westen van Hillegom op het kruispunt van de Leidsevaart en de Beeklaan.
Dit kruispunt is aangegeven op de navolgende uitsnede van een kaart uit 1800. Deze uitsnede betreft een historische kaart uit de 'Beelddatabank van de universiteitsbibliotheek te Amsterdam. Het webadres van deze prachtige kaart is:
Kaart van de omstreeken der stad Haarlem van de Beverwijk tot Hillegom door Gt. van der Paauw Az [Haarlem], 1805
Rechtsonder op de kaart is het kruispunt aangegeven van de Beeklaan met de Leidse Vaart waar de kalkovens stonden.
In het boek Hillegomse geschiedenissen is een tekening opgenomen van landmeter Wouter Walraven uit 1737 waarop aangegeven het woonhuis van Hendrik Bijvoet en de schuilkerk.
Aangezien deze tekening vrij onduidelijk was hebben wij gezocht en gevonden de orginele tekeningen uit 1737. Deze bleken zich (2019) te bevinden in de archieven van de beroemde familie Six. Recentelijk zijn twee boeken verschenen over de ‘tak Hillegom’ van de Nederlandse familie Six, die generaties lang burgemeesters en andere regenten leverde. In de stamboom is zelfs nog een brief opgenomen die Hendrik Bijvoet schreef aan burgermeester Six van Hillegom. Met welwillende medewerking van de archivaris van de Collectie Six hebben wij scans mogen ontvangen van de orginele stukken uit pakket N150.
De tekening van het woonhuis van Bijvoet met de schuilkerk was echter teveel een landmetertekening en is door ons verduidelijkt.
Duidelijk is nu te zien dat de Roomse kerk en de tuijn ervan door hoge schuttingen (schuttingpalen duidelijk zichtbaar) en het Elsbos aan het zicht zijn onttrokken.
klik op de afbeelding voor een vergroting
In de genealogie van de Hillegomse familie Schrama is onderstaande tekening opgenomen uit 1793 van Jurriaan Andriessen. De tekening geeft weer de kalkoverbrug over de Hillegommer Beek van de de Bleeklaan naar het terrein van de kalkovens. Op de achtergrond de kerk van Hillegom.
Op de voorgrond van links naar rechts (van Haarlem naar Leiden) de Leidse Vaart. Deze is gegraven in 1657 en was in die tijd de trekvaart verbinding tussen Haarlem en Leiden. Geheel links op de tekening is nog een klein stukje te zien van de de brug over de Leidsevaart richting Haarlem
Geheel onderaan de tekening is een een stukje te zien van de brug over de Hillegommer Beek van de Bleeklaan naar de Vaartweg’ langs de westzijde van de Leidse Vaart en tevens naar de ‘’Roomsche Kerk’’.
De situatie is anno 2019 wel enigszins veranderd volgens een screenshot uit Google maps.
Restanten van het oude jaagpad zijn nog zchtbaar. De jaagweg is omgedoopt tot 'Noorder Leidsevaart' richting Haarlem. De Vaartweg is omgedoopt tot 'Zuider Leidsevaart' richting Leiden.
Hendrik Bijvoet is een afstammeling van Dierick Beyvoets, de stamboom van de blekers en bloembollenhandelaren uit Bloemendaal en Overveen.
Hendrik was de zoon van bleker Jan Hendriksz Bijvoet. Toen zijn vader in 1708 overleed erfde hij samen met zijn moeder en zijn broer en zussen de blekerij Zomerzorgerlaan in Bloemendaal. Zie ons artikel: De blekersfamilie Bijvoet .
De kalkovens in Hillegom waren aanvankelijk in het bezit der families Akersloot en Van Schoten. Op 16 maart 1713 wordt alles,
een huysje, schuuren, bergthuin en land, idem een huis met de kerk en het land daarbij behoorende, groot ruim drie morgen, verder nog drie kalkovens met twee leshuysen (om de kalk te blussen), twee schuuren en twee huisjes, werf en verdere land daaraan hoorende, groot ruim vijf morgen
verkocht aan Gerrit Cornelisse Schrama, getrouwd met Barbara Akersloot, voor f 2.650. Daar was dus die "kerk" bij inbegrepen. In die tijd bestond de Roomse kerkgemeenschap als zodanig officieel niet, zodat de "kerk" altijd op naam van een of ander particulier persoon moest staan. Op die manier is de kerk of kapel wel zeer nauw met de kalkovens verbonden geraakt.
Na het overlijden van Gerrit Schrama trouwde Hendrik Bijvoet in 1724 met de weduwe Barbara Akersloot. Alhoewel hij Barbara uiteraard uit liefde heeft getrouwd, kan niet ontkend worden dat Barbara een goede partij was. Twee jaar later in 1726 verkocht Hendrik zijn erfdeel van de blekerij aan zijn broer Nicolaes en werd kalkbrander en koopman te Hillegom.
Relatie met de familie Six
Jan Six (de oude) woonde aan de Herengracht te Amsterdam en was rijk geworden in de lakenhandel. Ook bezat hij, zoals zoveel rijke Amsterdammers, het landgoed Elsbroek in de duinen en aan de rand van de toenmalige Haarlemmermeer bij Hillegom. Hij was een kunstliefhebber, onder andere bevriend met Vondel en Rembrandt, en gaf veel geld uit aan het verzamelen van kunst. Nevenstaand portret is dan ook geschilderd door Rembrandt van Rijn. Bij zijn overlijden moesten vele kunstwerken worden verkocht om leningen en dergelijke te kunnen aflossen.
Klik op de afbeelding voor een vergroting.
Nogmaals klikken geeft verdere vergroting.
Veel kunstvrienden waren bij Jan te gast op zijn landgoed Elsbroek in Hillegom. Aanvankelijk gebruikte hij het duingebied vooral als jachtterrein. De duinen en moerassen rond Elsbroek waren daarvoor uitermate geschikt, het wemelde er van de reigers, hazen en konijnen. Het woud en de duinen zijn groots en intiem tegelijk. Het hollands landschap met zijn bossen, meren en weidegebieden, doorsneden door heggen en honderden poldersloten, met uitbundig bloeiende weilanden en korenvelden, het moet in al zijn kleuren en afwisseling ooit een gote schoonheid hebben gehad. Anno 2019 is het landgoed verdwenen en daarvoor in de plaats is de wijk Elsbroek gebouwd.
Zijn zoon Jan Six (de jonge) leefde van 1668 tot 1750 en erfde van zijn vader de liefde voor kunst en wist een aantal kunstwerken uit de erfenis te redden. In tegenstelling tot zijn vader was hij meer belust op geld en macht. Hij deed mee met de mode in die tijd om geld te verkrijgen door te huwen met zeer rijke Amsterdamse dames en met dat geld werd weer macht gekocht. Zo kocht hij voor 18.500 gulden de titel van Heer van Hillegom en verkreeg daarbij in Hillegom allerlei rechten zoals onder andere het burgermeesterschap. Ook deed hij mee met de mode om baantjes te vergeven aan familieleden of zich te laten betalen voor het vergeven van baantjes. Van de andere kant deed hij ook veel voor het dorp Hillegom. Zo liet hij de Hereweg van Haarlem naar Leiden in Hillegom bestraten. Maar was zo slim om dan ook meteen tol te heffen.
https://www.bijvoet.org/content/articles/Relatie_met_familie_Six/JanSixRembrandt_1.jpg
Heden ten dage is er nog steeds een nakomeling van de familie Six die ook weer Jan heet. Deze doet veel om de culturele erfenis van de familie in stand te houden. Ook het archief van de familie is op moderne wijze opgezet. Zie de website Collectie Six. De archivaris van de collectie heeft voor ons gezocht en gevonden het tekeningenpakket N150 over de kalkovens en het woonhuis van Bijvoet en een scan van alle tekeningen geheel belangeloos aan ons toegezonden.
Geert Mak heeft met volle medewerking van de huidige Jan Six het boek geschreven De levens van Jan Six - een familiegeschiedenis. Een fantastische sfeertekening van dit tijd. Uit dit boek hebben wij de gegevens ontleend over Jan Six II en zijn heerschap over Hillegom (paragraaf XI).
De brief van Hendrik Bijvoet aan Jan Six II
Tot onze verrassing bleek in het archief ook aanwezig een brief die Hendrik Bijvoet op 31 juli 1726 schreef aan 'Men Heer Burgemeester Jan Sicks Heer van Hillegom'.
|
Door op de brief te klikken wordt deze vergroot weergegeven. Nogmaal klikken geeft verdere vergroting. |
Door aanklikken van de handgeschreven brief wordt deze vergroot weergegeven om te kunnen lezen. Nogmaals klikken wordt soms de brief verder vergroot.