Artikelen over de familie

Een zeer markante persoonlijkheid in onze familie is Xavier Byvoet, Rechter te Hasselt, geboren 1881 te Hechtel.

Vanwege de markante persoonlijkheid kostte het de schrijver van dit artikel weinig moeite om met behulp van de directe familie dit artikel ruim te verluchten met documentatiemateriaal.

André Byvoet - december 2003

Daar zijn oudere broer Modest Byvoet reeds actief was aan de Hasseltse Balie verkoos Xavier Byvoet zijn carrière aan te vatten bij een andere balie. Vandaar dat hij als jonge advocaat zijn advocatenstage begon aan de Antwerpse balie bij Meester Schils, een geprezen jurist.

Xavier Byvoet maakte snel indruk en werd al vrij vroeg in zijn loopbaan gevraagd naar Charleroi te komen om aldaar als juridisch adviseur te werken bij de sociale werken van Valère Mabille. Het was Valère Mabille zelf die Xavier Byvoet had opgemerkt als jong Antwerpse advocaat en hem vroeg naar Morlanwelz te komen om aldaar mee te werken in de christelijke sociale werken die toen nog in hun kinderschoenen stonden.

In 1908 werd zijn oudere broer Modest Byvoet benoemd tot Vrederechter in Mechelen-aan-de-Maas (nu: Maasmechelen) en zodoende kwam Xavier Byvoet vanuit Charleroi terug naar Hasselt om de studie van zijn oudere broer op te volgen. Daar zijn advocatenstage (van drie jaar) op één dag na nog niet beëindigd was schreef hij zich voor die ene dag nog in als stagiair bij Mter de Bellefroid.
Bij zijn verhuis naar Hasselt in 1908 sloot hij zich aan bij het Leesgezelschap, in 1910 werd hij er verkozen tot commissaris (van het Leesgezelschap).

Als advocaat was hij een te duchten opponent, zijn eerste zaak voor het Assisenhof was reeds een voltreffer.
Desalniettemin was zijn advocatenloopbaan er een van korte duur, in 1910 ruilde Xavier Byvoet de advocatuur om bijgevoegd rechter te worden aan de rechtbank van Hasselt.

Op 12 augustus 1911 trad Xavier in het huwelijk met Yvonne de Corswarem. De familie de Corswarem is één van de belangrijkste adellijke families van België, die een voorname rol speelden ten tijde van het Prinsbisdom Luik.  Het huwelijk vond plaats in het ouderlijk huis van Yvonne de Corswarem, het kasteel 'de Rode Poel' in Alken.

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

Op 21 november 1912 werd hun eerste zoon André geboren, die anderhalf jaar later, op 14 april 1914 om precies te zijn, het kreeg gezelschap van hun tweede zoon Léon.

Communiefoto en –prentje van André Byvoet			Communiefoto en –prentje van Léon Byvoet

Bij het Leesgezelschap werd hij veelvuldig geprezen, hetgeen resulteerde in het voorzitterschap vanaf 1915.

Het daaropvolgende jaar, 1916, ging hij tevens deel uitmaken van het 'Davidsfonds'.

De 6de mei 1916 werd zijn eerste en enige dochter Simonne geboren.

			De drie oudste kinderen samen met hun ouders poserend voor de foto. v.l.n.r.: Xavier, Léon, Simonne en André Byvoet, Yvonne de Corswarem.
Communiefoto en –prentje van Simonne Byvoet			Later werden nog geboren: Werner, Armand en Maurice.

Wat betreft zijn beroepscarrière volgde hij in 1916, als oudste bijgevoegde rechter, rechter Nys op. Vervolgens werd hij in 1919 benoemd tot Substituut Krijgsauditeur bij de Rechtbank van eerste Aanleg te Hasselt en op 1 juni 1920 werd hij onderzoeksrechter om op 27 augustus 1925 tot Kinderrechter (nu: Jeugdrechter) benoemd te worden als opvolger van Rechter Elens.

De derde zoon van het gezin, Werner, werd geboren op 13 januari 1920, de vierde zoon Armand op 24 maart 1923.

Communiefoto en –prentje van Werner Byvoet		Communiefoto en –prentje van Armand Byvoet
In 1920 werd op de hoek van de Runkstersteenweg en de Mgr. Kerkhofsstraat een villa (of kasteeltje) gebouwd dat jarenlang bewoond is door Xavier Byvoet. Deze locatie wordt in de volksmond door de Hasselaren/Runkstenaren nog steeds het Kasteelke van Byvoet genoemd. Dit pand stond op een terrein van ruim 45 are. Na de bewoning door onze familie raakte het pand in verval en werd deels door brand verwoest, maar is later uit haar as herrezen. Lees meer over het kasteelke van Byvoet

De Kinderrechtbank lag hem nauw aan het hart, hij volgde zijn beschermelingen van nabij, zelfs na hun meerderjarigheid. Vele uren besteedde Xavier Byvoet aan de minderjarigen die voor hem verschenen, hetzij in zijn kabinet om hen door overreding tot betere gevoelens te brengen, hetzij ter zitting. Zijn verdienste als Kinderrechter hebben ertoe geleid dat hij door zijn collega's gekozen werd tot voorzitter van de Unie der Kinderrechters van België (rond 1945) en tevens gekozen werd tot lid van de Koninklijke Commissie der Beschermingscomité's voor zedelijk verlaten kinderen en vrijgelaten gevangen.

Op 6 september 1925 werd Xavier Byvoet door Koning Albert I benoemd tot Voorzitter van de Rechtbank van Hasselt.

In 1925 zat hij in het voorlopig comiteit van het "van Veldeke-Leëncomitee" en in 1935 werd hij verkozen als eerste voorzitter van het "van Veldeke-Leëncomitee"

Ook tijdens de Tweede Wereldoorlog (1940-1945) bleef Xavier Byvoet actief. Zo aanvaardde hij in 1940 nogmaals, na het reeds in 1915 geweest te zijn, het voorzitterschap van het Leesgezelschap van Hasselt. Zo slaagde hij erin, met heel wat moeilijkheden, het Leesgezelschap in stand te houden gedurende de oorlog.

Het is tevens gedurende de oorlog dat Xavier Byvoet samen met de Heer A. Kranzen het arrondissement afreed om de toestand van de Vredegerechten na te gaan en om de aktes in de verlaten notariële studies voor verlies of beschadigingen te behoeden.
Xavier Byvoet richtte ook quasi onmiddellijk een dienst op in Hasselt verantwoordelijk om de eerste vaststellingen van oorlogsschade op te tekenen.
In het begin van de Tweede Wereldoorlog werd de bibliotheek van Leuven, net als in de Eerste Wereldoorlog vernield. Onmiddellijk werd gestart met de herstelling van de bibliotheek. Om deze zo snel mogelijk te vullen werd beroep gedaan op het hele land om boeken te schenken.

Foto's van de vernielde Universiteitsbibliotheek van Leuven

De voorzitter van het Comité Hendrik Van Veldeke, Xavier Byvoet, werd door de Rector van de Leuvense Universiteit, de Heer Van Maeyenbergh, aangeschreven om vanuit Limburg boeken te verzamelen, zodoende de vernieuwde bibliotheek terug aan te vullen.

Brief van de Rector aan Xavier Byvoet => 

Tijdens de bombardementen diende Xavier Byvoet samen met zijn echtgenote Yvonne de Corswarem en hun zes kinderen dikwijls te schuilen. Gedurende de oorlog woonde Xavier Byvoet met zijn gezin in het centrum van Hasselt en gezien steden geviseerd werden door de overvliegende bommenwerpers, vluchtte het gezin menige malen naar de ouderlijke woonst van Yvonne de Corswarem. Op het Kasteel 'de Rode Poel' waren ze veiliger gezien het om een alleenstaande woning ging omgeven door open vlaktes. Het was in die open vlaktes (weien) dat Maurice Byvoet (jongste zoon van Xavier Byvoet) samen met zijn neef Raoul de Corswarem ging kijken naar de overvliegende vliegtuigen.

Het kasteel was een uitgelezen schuilplaats gezien de 11 slaapkamers en de uitzonderlijk sterke kelders die het pand telde.

Familiefoto met v.l.n.r.: André Byvoet, Xavier Byvoet,
Yvonne de Corswarem, Werner Byvoet, Maurice Byvoet,
Armand Byvoet, Léon Byvoet en Simonne Byvoet

Tegen het einde van de oorlog, tijdens een feestje georganiseerd door Xavier Byvoet, op hun buitenverblijf te Kiewit, gingen de genodigden over tot een openlijke steunbetuiging aan de Engelse troepen.

Het was de oudste zoon van Xavier Byvoet, André Byvoet, die bij het zien van de Engelse vliegtuigen van de 'Royal Airforce' de gasten opriep de letters R. A. F. te vormen in het gras. Van deze heldhaftige gebeurtenis werden een aantal foto's getrokken. Doch om onduidelijke redenen kregen de Duitse bezetters informatie over deze heldhaftige gebeurtenis en zijn zij meermaals bij Xavier Byvoet op zoek gegaan naar deze bewuste foto's. Gelukkig werden deze foto's nooit gevonden en werd Xavier Byvoet voor het overige ongemoeid gelaten.

Dit heldhaftig verhaal werd dikwijls verteld op menig feestje en receptie, doch van het gebeuren werd nooit nog een foto teruggevonden. Bijna werd gevreesd dat de foto's uit veiligheidsoverwegingen werden vernietigd, doch een aantal jaren geleden dook plots onderstaande foto terug op uit de archieven:

De genodigden in R.A.F.-formatie =>

Eén van de gasten, en vriend des huizes, was de schilder Paul Hermans. Hij kwam later terug naar het domein om het landschap dat model gestaan had voor hun heldhaftige daad de vereeuwigen op doek. Het schilderij schonk hij later aan de tweede zoon van Xavier Byvoet, Léon Byvoet als huwelijkscadeau bij zijn huwelijk.

Voor- en achterkant ven het schilderij van Paul Hermans

Op de achterkant van het schilderij bracht Paul Hermans volgende tekst aan:

En souvenir d'une fameuse redonnée au Chateay du Kiewit. En pleine genre Rally R.A.F. "zonder angst". A la barbe des Boches: Dont Le Président du Tribunal de Hasselt Fut le grand ordinnateur.
Paul Hermans

Op het einde van de Tweede Wereldoorlog werd Xavier Byvoet verkozen tot voorzitter van de Unie der Kinderrechters. Rond dezelfde periode was Xavier Byvoet tevens actief in de Commissie Carton de Wiart.

Na de verschrikking van de oorlog was het tijd voor wat beter nieuws, op 8 september trad de oudste zoon André met Andrée Fontaine in het huwelijk. Andrée Fontaine was de dochter van Nestor Fontaine een Burgerlijk Ingenieur uit Marcinelle die als directeur de Limburgse mijnen kwam beheren. Onderstaande foto werd genomen in het kasteel dat de directeur ter zijner beschikking kreeg in Waterschei.

Huwelijk van oudste zoon André Byvoet met Andrée Fontaine =>

In 1946 werd Xavier Byvoet ook nog eens voorzitter van de Bond van Grote Kroostrijke Gezinnen van Limburg.

Op 16 maart 1951 werd aan Xavier Byvoet, als Voorzitter van de Rechtbank van Hasselt, het emiraat verleend.

Krantenartikel naar aanleiding van Emiraat => In de jaren 50 werd Xavier Byvoet getroffen door een slepende ziekte. Hierdoor diende hij in 1956 zijn ontslag in als voorzitter van het "van Veldeke-Leëncomitee", omdat hij meende de functie niet meer naar behoren te kunnen vervullen, om eenzelfde reden bood hij in 1957 zijn ontslag aan als voorzitter van de Bond van Grote en Kroostrijke Gezinnen van Limburg aan. Xavier Byvoet (tweede van rechts) voor de plaat met de stamboom van de familie Byvoet   Xavier Byvoet was gedurende zijn leven een fervent jager. Over zijn hobby hield hij in 1956 een pittige conferentie voor het Leesgezelschap. De uiteenzetting werd een jaar later, in 1957, gepubliceerd onder de titel 'Jagerslatijn' in het 'Liber Amicorum' ter ere van zijn goede vriend en bestendig afgevaardigde Jan Gruyters.

Xavier Byvoet samen met zijn geweer en trouwe hond wachtend op voorbijkomend wild	Kaft van zijn publicatie 'Jagerslatijn'

Op 5 december 1965 stierf Xavier Byvoet ten gevolge van zijn slepende ziekte. Zijn lichaam werd opgebaard in zijn woning, Windmolenstraat 34 te Hasselt en aldaar vertrok de begrafenisstoet op donderdag 9 december 1965. De kist werd in de lijkwagen gezet en de stoet bestaande uit familieleden, vrienden, collega's en prominenten volgde te voet de lijkwagen langs het Leopoldplein naar de St Quintiniuskathedraal waar de begrafenis plaatsvond om 11u.

Overlijdensadvertentie klik op de afeelding voor een vergroting

Later werd hij in alle intimiteit begraven op het Kerkhof aan de St-Truidersteenweg te Hasselt. Xavier Byvoet werd begraven in de familiekelder Byvoet – de Corswarem. De grafsteen bevindt zich aan het hoofdpad tussen de ingang en de kapel links en werd ontworpen door Léon Byvoet. Later werd zijn echtgenote Yvonne de Corswarem er ook begraven.

De begrafenis met v.l.n.r.: Raoul de Corswarem, Jacques Mondelaers, Xavier Byvoet, Thierry Byvoet, Paul Gillard, Maurice Byvoet, Armand Byvoet, Werner Byvoet, Léon Byvoet, André Byvoet

Grafkelder van de familie Byvoet – de Corswarem =>

De grafsteen is ontworpen door Leon Byvoet. De grafkelder ligt in het stedelijk kerkhof aan de St. Truidersteenweg. Hier liggen begraven Xavier, Andre, Leon en Maria Byvoet en de echtgenote van Xavier: Yvonne de Corswarem.

Op de dag van de begrafenis was de rechtbank te Hasselt gesloten. Hetzelfde gebeurde tijdens de begrafenis van zijn zoon André.

Het overlijden van Xavier Byvoet werd tevens veelvuldig in de media gebracht.

Belangrijkste krantenberichten naar aanleiding van het overlijden van Xavier Byvoet

Door zijn uitzonderlijke carrière werd Xavier Byvoet veelvuldig gehuldigd en bekroond. Voor zijn verdienste voor de Rechtbank werd hij benoemd tot Commandeur in de Kroonorde en Officier in de Leopoldsorde. Voor zijn andere activiteiten werd hij vereerd met het burgerlijk ereteken van 1ste Klas. Voor zijn deportatie als burgerwacht naar Duitsland in 1914 werd hem de medaille der gedeporteerden 1914-1918 verleend, alsook vele andere eretekens waarvan hier onder een klein overzicht:

Ereteken 'Commandeur of Grootofficier in de Kroonorde'	Burgerlijk kruis 1ste klas 1914-1918
verschillende eretekens

De 14de september 1974 overleed zijn echtgenote Yvonne de Corswarem te Hasselt en werd zij bijgevoegd in de grafkelder Byvoet – de Corswarem. Overlijdensbericht Yvonne de Corswarem => klik op de afbeelding voor een vergroting

Werken van Xavier Byvoet werden gepubliceerd in:

• De herdenking van het 25 jarig bestaan der wet op de kinderbescherming, Rechtskundig Tijdschrift, 1937, 210-520.
• Rechtbank van Eerste Aanleg te Hasselt, Limburg jaargang 18 (1936 –1937), 212 – 217, 238 – 245.
• Leesgezelschap – Leengezelschap, Rede, Limburgse Bijdragen, jrg 24 (1939), 55 – 63.
• Het Belang van Limburg 1936, 15 mei.
• Lijst der Notarissen van 1830 tot 1900 van 't Rechterlijk Arrondissement Hasselt, Limburg, jrg. 19 (1937-1938), 164-168.
• Droogmanshulde (uittreksel redevoering), Oostland, Mei – Sept. 1956, nr. 24-25, 18.
• Durft te Leven, X. BYVOET, 27 juni 1953.
• Jagerslatijn, Liber Amicorum Jan Gruyters, 1957, 107-114.
• Het Kind: De kinderrechterrubriek.
• Rechtskundig Tijdschrift.
• Rechtskundig weekblad: vonnissen.
• Xavier Byvoet werd opgenomen in de Steekkaarten 'Bekende Limburgers', bij de Provinciale Bibliotheek Limburg.
• Letteren & Woord, Een onderzoek naar het literair erfgoed van Hasselt
• Inventaris Onroerend Erfgoed - Kasteel Byvoet (ID:216497)

Bijzondere dank aan de directe familieleden voor hun vele anekdotes, foto's, boeken en krantenartikels.
André Byvoet