Artikelen over de familie

Aan de hand van vele akten in het archief van Tilburg kon een aparte familietak worden samengesteld  met Heijndric Bijvoets uit 's-Gravenmoer als stamvader.

Dit artikel dateert uit 2007. In 2016 is de vader en de broer van Heijndric Bijvoets gevonden. De stamboom moest daarom worden omgedoopt tot de stamboom van Cornelis Bijvoets. Zie Het Laatste Nieuws van maart 2016.

's Gravenmoer is een plaatsje gelegen nabij Sint Geertruidenberg aan de Biesbosch. In vroeger eeuwen een belangrijke plaats met een eigen schepenbank waar allerlei zaken in aktes werden vastgelegd. In 2007 attendeerde Caspar Bielok ons op vele akten uit de 17e eeuw waarin onze familie werd genoemd. Aan de hand van deze akten bleek het mogelijk een stamboom te vervaardigen van deze familietak met als stamvader Heijndric Bijvoets.

In dit artikel zijn de diverse aktes opgenomen die geleid hebben tot de stamboom van deze familietak met in totaal 6 generaties (van 1530 tot 1800).

Stamboom van Cornelis Bijvoets

s' Gravenmoer - Roosendaal

Stamvader Heijndric Bijvoets woonde rond 1590 in s'Gravenmoer. Zoals bij de meeste stamvaders in onze familie is van Heijndric niet meer bekend dan zijn naam.

Zijn zoon Geeraert Henricxz Bijvoet trouwde met Adriana Aertdr. van Bergen.
De indruk is dat de familie Van Bergen niet onbelangrijk was in deze streken.
Alhoewel er geen aansluiting is gevonden met de familie Van Bergen opgenomen op de website: http://hvanbergen.blogspot.nl/.

Zijn tweede zoon Jan Henrix Bijvoet trouwde met Maria Cornelis van den Brande.
Ook deze familie was waarschijnlijk niet bepaald armlastig.
Zie: http://web.mac.com/vandenbrande/iWeb/Site/Stamboom%20Van%20den%20Brande.html 

Met name de nakomelingen van Geeraert Bijvoet trokken vanuit 's-Gravenmoer naar Halsteren bij Bergen op Zoom, Wouw en Rosendaal. 

Landkaart omgeving s'Gravenmoer in 1600, respectievelijk in 2007

(Klik op de afbeeldingen om deze te vergroten)

's Gravenmoer is gelegen aan de beek De Donge die bij Geertruidenberg uitmondt in het oostelijk puntje van De Biesbosch. In het verleden had 's Gravenmoer dus nog een haven die in open verbinding stond met de zee.

Opvallend is dat in 1600 op de kaart de dorpen 's Gravenmoer en Tilburg van dezelfde grootte waren en vermoedelijk ook van even grote betekenis. Op de tegenwoordige routeplanner wordt s'Gravenmoer nog slechts als een vlekje aangegeven.

De gegevens van onze familie zijn vooral te vinden in aktes vande Schepenbank van 's Gravenmoer en Geertruidenberg. De aktes worden bewaard in het archief van Tilburg.

De meeste familieleden zijn "van huis uit" Rooms Katholiek, voornamelijk vanwege hun herkomst uit Neerpelt. Alhoewel geheel Brabant overwegend Rooms Katholiek is, vormt het dorp 's Gravenmoer hierop een uitzondering.

Al in 1308 was op gezamenlijke kosten van Brabant en Holland een veenkanaal gegraven om de uitvoering van de ontginning mogelijk te maken en tevens om de turf af te kunnen voeren. De handel in turf was in de eerste tijd de voornaamste bron van bestaan voor de inwoners van .s Gravenmoer. later kwam daar de handel in hooi en rijshout bij. Om alle produkten uit het moer te kunnen vervoeren was men op de scheepvaart aangewezen. Daardoor beschikte 's Gravenmoer op den duur over een vrij groot aantal turfaken of Geubels, die op de eigen scheepswerf in de haven gebouwd werden.

Doordat 's Gravenmoerse schepelingen overal kwamen, werd hun gezichtsveld wat ruimer dan dat van de meeste dorpelingen uit de omgeving. Zo maakten ze in de zestiende eeuw al snel met de reformatie kennis. Zij brachten de 'nije leer' mee naar hun dorp. Dat had uiteindelijk tot gevolg dat de meerderheid van de bevolking protestant werd.

Er wordt zelfs beweerd dat op een gegeven moment de pastoor met zijn gehele parochie protestant werd. In 1610 kwam de eerste predikant in 's Gravenmoer. En heden ten dagen is 's Gravenmoer nog steeds overwegend protestant: er is een hervormde, een gereformeerde en een christelijk gereformeerde kerk.

De katholieken die er wonen gaan in het nabij gelegen Dongen of Waspik ter kerke. In de Franse tijd werd de Langstraat, waar 's Gravenmoer ook bij hoort, bij Brabant ingedeeld.

En zo is 's Gravenrnoer dan nu met recht een protestantse enclave in het katholieke Brabant.

Op den duur raakte het gehele moer ontgonnen. Uiteraard kwam er toen een eind aan de turfhandel en later ook aan de hooi- en rijshouthandel. Daardoor verdween ook de scheepvaart geheel uit het dorpsbeeld. En de haven waaraan de scheepswerf lag werd in 1950 gedempt. In het begin van deze eeuw bedreven veel vrouwen en meisjes nog het kantklossen. Verder was er nog wat schoenindustrie, evenals elders in de Langstraat. Er is veel verdwenen, maar de oude turfvaart met zijn aantrekkelijke bruggen herinnert nog aan de tijden van weleer. 's Gravenmoer gelegen in een polder aan het riviertje de Donge, te midden van veel groen, is na een nogal eens rumoerige en afwisselende geschiedenis, nu een mooi en vredig dorp.

Bron: http://www.s-gravenmoer.nl/

Aktes over deze familietak in Tilburgse archieven

Uit de hiernavolgende aktes is de stamboom opgebouwd met als stamvader HeijndrickBijvoets. De aktes zijn voornamelijk afkomstig uit de archieven van Tilburg; de doopgegevens voornamelijk uit de registers van de Nederlands Hervormde kerken.

De in de akten genoemde plaatsnamen zijn omcirkeld aangegeven op onderstaande kaart van Noord-Brabant uit de Bos Atlas.

 (Enigszins moeite met lezen, klik op de kaart)

Akte 1593

Geertruidenberg Schepenbank, 1593 oktober 8 - R. 16, fol. 9r

Akte van overdracht door Geeraert Henricxz. van 's Gravenmoer, als man van Adriaentken Aertsdr. van Bergen, aan Henrick Beijermans van Weert, lakenkoper, van 1/6 part van een huis, erf en toebehoren, gelegen aan de zuidzijde van het merckvelt, te Geertruidenberg. 1
Oost: het huis van Jan van Gesel,
west: het huis genaamd den wilden man,
noord: de Markt en
zuid: strekkende tot de weg aan de stadsvesten.
De verkoper aangekomen uit de nalatenschap van de vrouw van Laureijs Wijnants van Bernaigien, moye van zijn vrouw Adriaentken Aertsdr. van Bergen. Belast met 8 gulden jaarlijks op het gehele huis. De koopsom is contant betaald.

Toelichting.

• Bernaigien is een Belgisch adellijke familie met takken in Breda en Den Bosch. Uitgebreid omschreven in De Nederlandsche Leeuw, het blad van het Koninklijk Nederlands Genealogisch Genootschap, compleet met familiewapen.
• Moye = moei = tante (ook nicht of schoonmoeder)
• Merckvelt te Geertruidenberg

 Geertruidenberg tijdens de 80 jarige oorlog

Akte 1594

Geertruidenberg Schepenbank, 1594 februari 9 - R. 16, fol. 22v:

Akte van overdracht door Gheraert Henricxz., als man van Adriaentken Aerts van Bergen, aan zijn zwager Adriaen Aertsz., van 1/6 part van een erf, met de daarop liggende materialen, van een affgeschoten huis, gelegen aende dortsche poorte, te Geertruidenberg.1
West: de straat,
noord: een erf van Aentken Sijmons,
zuid: een erf van Aentken Maten en
oost: strekkende tot de stadswallen.
Aentken Aerts van Bergen heeft het verkregen uit de nalatenschap van de huisvrouw van wijlen Lauwereijs Wijnen van Bernaigien, henne moye.

Toelichting:

• Uit deze akte is afgeleid dat Adriaen Aerts van Bergen een broer is van Adriana (Adriaentken) van Bergen.
• Voor het familieverband zie ook de akte van 1631.

Het turfschip van Breda

Adriaen van Bergen wordt in de geschiedenis genoemd als de turfschipper van Breda. Het was echter niet de broer van Adriana Aertsdr (Adiaentken) van Bergen die getrouwd was met Geeraert Bijvoets, naar een zoon van Adriaen en Anna van Bergen. Het familieverband is hieronder weergegeven:

De beroemde Adriaan van Bergen was de zoon van Anna van Bergen en de geschiedenis verhaalt dat hij de bedenker was om een turfschip Breda binnen te smokkelen. In februari 1590 werd prins Maurits benaderd door de schipper Adriaen van Bergen uit Leur.

(Leur is later met Etten samengevoegd tot Etten-Leur)

Hij had een plan om de stad in te nemen: als schipper vervoerde hij regelmatig turf naar het Kasteel van Breda, waar de Spaanse troepen gelegerd waren. Omdat hij zo vaak kwam, werd zijn schip niet meer gecontroleerd. Hij zou op deze manier een leger het kasteel binnen kunnen smokkelen. Dit naar het idee van het Paard van Troje.

Prins Maurits zag wel wat in het idee en liet Johan van Oldenbarnevelt de details rondom de uitvoering regelen. Van Oldenbarnevelt benoemde Charles de Héraugière tot bevelhebber. Op 25 februari 1590 stond De Héraugière samen met 75 man klaar om ingescheept te worden. Adriaen van Bergen had zich echter verslapen en kwam veel te laat opdagen. Besloten werd de volgende dag een nieuwe poging te wagen. Ditmaal zag Adriaen van Bergen de operatie niet meer zitten en trok zich terug. Twee neven waren echter bereid om de taak over te nemen en de manschappen scheepten in.

Aanvankelijk verliep de operatie met enkele forse tegenslagen. Door het barre weer duurde het ruim twee dagen voordat Breda bereikt werd. Al die tijd zaten de soldaten in de kou te wachten. Pas op 3 maart 's avonds laat werden de grachten van Breda binnengevaren. Het schip werd door Adriaen van Bergen naar de waterpoort van het Kasteel geloodst. Eenmaal binnen Breda dreigde een ramp: bij een botsing raakte het schip lek en slechts door keihard te pompen werd voorkomen dat het schip zonk. Rond middernacht kwamen de soldaten tevoorschijn uit het ruim. De bezetters van het kasteel werden compleet overrompeld. Ondanks dat ze vijf maal meer mannen hadden, vluchtten de bezetters weg of werden ze gevangen genomen. Andere lezingen van het verhaal zeggen dat het kasteel van Breda op dat moment een minimale bezetting had, omdat de Spanjaarden in de stad carnaval vierden. Op 4 maart trok prins Maurits Breda binnen, waarna de bezetters zich definitief overgaven. De Spanjaarden probeerden direct de stad weer te heroveren, maar door kordaat ingrijpen van Van Oldenbarnevelt, die de stad direct liet bevoorraden, werd dat voorkomen.

 Akte 1607

's Gravenmoer, schepenbank 426 folio 51 - 52, 1607 februari 6

Cornelis Huijbrechts van Dongen, Heijndrick Noerthoijt, Janneken Heijndrick Bijvoets, Gherit Melchior van Wasbeek voogd wezen Gherijt Heijndrick Bijvoets geven over Laureijs Laureijssen den jongen (Rutten) een stuk land op de Vaart.
noord: Jan Peeterss. Rutten noe ux en wezen Adriaen Peeterss. Meijer
zuid: Michiel Rijcken
oost: thol van de Nieuwe Vaart
west: erf van Adriaen Lambrechts (Adriaenssen)
Rente: ½ lopen rogge aan de pastorie van 's Gravenmoer.

 Toelichting:

Uit deze akte is het bestaan van Heijndrick Bijvoets afgeleid, namelijk uit het patroniem van zijn kinderen.

Akte 1611

Toelichting:

Hieruit afgeleid in de stamboom: Jan Adriaen Staessen

Akte 1630

Schepenbank 's Gravenmoer,
Protocollen van allerhande akten, opgemaakt met de heffing van de collaterale successie,
Straat 1ste en 2de kwartier
R 426 folio 672 - 673, 1630 januari 22

Akte 1631

Schepenbank 's Gravenmoer
Protocollen van allerhande akten, opgemaakt met de heffing van de collaterale successie
Straat 2de kwartier
R 427 folio 35 - 36v, 1631 mei 9

Deling van de nalatenschap van Jan Aerden van Bergen.

Akte 1632

Schepenbank 's Gravenmoer,
Protocollen van allerhande akten, opgemaakt met de heffing van de collaterale successie
Vaart 4de kwartier
R 427 folio 42v, 1632 december 29

Akte 1638

Geertruidenberg Schepenbank
R 427 folio 97, 1638 november 15

Cornelis Cornelissen Buijs te Klein-Dongen verklaart door Adriaentken Aerden van Bergen als laatst weduwe van Michiel Cornelissen Buijs uit de nalatenschap van zijn broer te zijn uitgekocht.

Akte 1642

Relatie met de stamboom van Stamvader Buijyvoets

Adriana Peeters Bijvoets is opgenomen in de stamboom van Heijndrick Bijvoets (5e generatie).

Adriana Peeters Bijvoets wordt echter ook genoemd in de stamboom van Stamvader Buijyvoets als schoodochter van Gerardus Vrints.

De familie Vrints is opgenomen in de stamboom van Stamvader Buijyvoets omdat Elisabeth Jansen Smolders (haar schoonzus) wel een afstamming is van Stamvader Buijyvoets (7e generatie). De moeder van Elisabeth Smolders is Elisabetha Beyvoets.
Voor de afstammingslijst klik hier.

Een interessante familie, omdat deze familie afkomstig is uit Pelt en geëmigreerd is naar Wouw bij Roosendaal.

Gerardus Vrints blijkt dus met zijn zonen geemigreerd te zijn vanuit Overpelt naar de omgeving van Roosendaal. Zijn zoon Lambertus Vrints met echtgenote Elisabeth Jansen Smolders staan ook vermeld in het boek 'De vier dorpen van de Bank van Pelt' in de emigrantenlijst onder nr. 283 als emigrant in 1685.

Akte 1689

Archief Staten van Zeeland, inv.nr 1677, folio 145r
Datum : 24-9-1689

Verleend octrooi op zaterdag 24 september 1689 Paulus Bijvoets
Betreft : Octrooi tot het snijden van paarden en varkens in het eiland Tholen, samen met zijn zoon Pieter, wonende te Tholen (stad)
 

Akte 1708

Gemeente archief Roosendaal
vermelding van : Cornelia Pauluszen Bijvoet erfgenaam

Bron: RA 188, Datum: 21-09-1708
Erflater: naam: Keijsers, Pieter Pietersen
Erfgenamen:
1. naam: Bijvoet, Cornelia Pauluszen, relatie: echtgenote
2. naam: Keijsers, Pieter, leeftijd: 6, relatie: kind
3. naam: Keijsers, Paulus, leeftijd: 3, relatie: kind
4. naam: Keijsers, Govert, relatie: voogd

Akte 1719

Gemeente archief Roosendaal

verm. in schepenakte op vrijdag 5 mei 1719 Roosendaal
Bron : RA 318 (fol. 46R) 05-05-1719
auctor:Cornelia Pauluszen BIJVOET (echtgenote van David Davidsen VAN HOOF)
destinataris: Willem VAN HEIJST

De auctor vest de destinataris in een huisje, hof en erf gelegen over de Hooge Brugge in de Calsdoncksenwegh
belendingen:
noord: Dirck VAN SOEREN;
oost: Corstiaen VAN BEECK erf;
zuid: weduwe Jan MOERMANS;
west: sheeren straat.

De koopsom bedraagt 350 guldens volgens conditie d.d. 24-03-1719.

Akte 1737

Gemeente archief Roosendaal
verm. in schepenakte
Bron : RA 333 (fol. 64R-65R) 26-11-1737

auctoren:
1. Lijsbeth BOGERTS (weduwe van Willem VAN HEIJST)
2. Cornelia BIJVOETS (eerst weduwe van Pieter KEIJSERS en later van David VAN HOOFF)
destinataris: Cornelis Pietersse VAN EECKELEN

De auctoren vesten de destinataris in:

A: verschillende percelen land in een stede land met een huis, schuur en de verdere timmeragie daarop staande, groot 13 gemeten 47 roeden, gelegen in de Hoecx onder Nispen, belendingen:
noord en oost: Adriaen BUERMANS;
zuid: MESTRAL uit naam van zijn vrouw;
west: Heijstraa);

B: een perceel zaai/weideland, groot 7 gemeten 36 roeden, gelegen in het Everlandt, belendingen:
oost: Meertensloop;
zuid: Adriaen Cornelis COPPENS);

C: een perceel land, groot 2 gemeten 151 roeden, gelegen in het Everlant, belendingen:
oost: Meertensloop;
west: straat.

Ingevolge de koopovereenkomst d.d. 07-11-1737 bedraagt de koopsom 600 guldens.
Verwezen wordt naar Schotboek folio 568 ten name van de kinderen van Pietronella Pietersse VAN BREUGEL, dochter van Paulus BIJVOETS.
 

Akte 1737

Gemeente archief Roosendaal
verm. in schepenakte op dinsdag 26 november 1737 Roosendaal
Bron : RA 333 (fol. 65R-V) 26-11-1737

auctor: Cornelis Pietersse VAN EEKELEN
destinatarissen:
1. Lijsbeth BOGERTS (weduwe van Willem VAN HEIJST)
2. Cornelia BIJVOETS (eerst weduwe van Pieter KEIJSERS en later van David VAN HOOFF)

De auctor verklaart schuldig te zijn aan de destinatarissen een geldbedrag van 300 guldens, zijnde het restant van de koopsom van voorgaande akte.

Als onderpand dienen de daarbij verkregen onroerende goederen, t.w.:

A: verschillende percelen land in een stede land met een huis, schuur en de verdere timmeragie daarop staande, samen groot 13 gemeten 47 roeden, gelegen in de Hoecx onder Nispen;
B: een perceel zaai/weideland, groot 7 gemeten 36 roeden, gelegen in het Everlandt;
C: een perceel land, groot 2 gemeten 151 roeden, gelegen in het Everlandt.

Overeengekomen wordt dat de auctor de schuld van 150 guldens aan de tweede schuldeiser, zijnde Cornelia BIJVOETS, zal betalen aan haar schuldeiser. Hierbij wordt verwezen naar de schuldbekentenis, gepasseerd voor schepenen d.d. 17-04-1722, waarin Cornelia BIJVOETS verklaart 400 guldens schuldig te zijn aan de Diaconiearmen van de gereformeerde gemeente van Roosendaal.

In de marge: op 17-11-1738 verklaart Lijsbeth BOGAERTS, weduwe van Willem VAN HEIJST, dat de debiteur Cornelis Pietersse VAN EEKELEN 150 guldens heeft betaald en voldaan. Eveneens op 17-11-1738 verklaart Jacob Johan SWAANS, schepen en diaken, dat de debiteur Cornelis Pietersse VAN EEKELEN 150 guldens heeft betaald aan de Diaconiearmen van de gereformeerde gemeente van Roosendaal. Door deze twee betalingen is de schuld voldaan.

Aan de hand van al voornoemde akten is de stamboom van deze familietak samengesteld met Heijndrik Bijvoets als stamvader.

Stamboom van Heijndrick Bijvoets

Mogelijk is deze stamvader Heijndrick Bijvoets dezelfde als HENDRYCK BOEYVOETS, zoon van Pouwels Byvoets en Heyl uit de stamboom van Stamvader Buijyvoets. Geschat wordt dat Hendryck geboren is circa 1530 en overleden na 1590.
NADER ONDERZOEK IS WENSELIJK.

Het bestaan van Heijndrick Bijvoets is afgeleid uit de patroniemen van zijn kinderen in de volgende akte:
's Gravenmoer, schepenbank 426 folio 51 - 52, 1607 februari 6:

Cornelis Huijbrechts van Dongen, Heijndrick Noerthoijt, Janneken Heijndrick Bijvoets, Gherit Melchior van Wasbeek voogd wezen Gherijt Heijndrick Bijvoets geven over Laureijs Laureijssen den jongen (Rutten) een stuk land op de Vaart.